Εργασιακό άγχος στο χώρο της Εκπαίδευσης
Απόστολου Αποστολίδη
Γενικού Γραμματέα ΠΟΕΔ
Το εργασιακό άγχος στον χώρο της Εκπαίδευσης αποτελεί ένα ξεχωριστό ζήτημα με τα δικά του χαρακτηριστικά και ταυτόχρονα είναι μέρος του γενικότερου κρίσιμου προβλήματος του άγχους στο εργασιακό περιβάλλον.
Τόσο σε παγκόσμιο και ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο το εργασιακό άγχος αναγνωρίζεται ως σοβαρό πρόβλημα σε βαθμό που να θεωρείται ως δομικό πρόβλημα στον χώρο εργασίας.
Αυτή ακριβώς η αναγνώριση οδήγησε την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία των Συνδικαλιστικών Οργανώσεων, της οποίας μέλος είναι και η ΠΟΕΔ, σε σύναψη συμφωνίας με τους Ευρωπαίους εργοδότες, του Δημόσιου και του Ιδιωτικού Τομέα, με την οποία το εργασιακό άγχος αναγνωρίζεται, θεωρείται και χρήζει σοβαρού χειρισμού ως πρόβλημα πρωτεύουσας σημασίας, και για το οποίο συστήνεται στα Κράτη-Μέλη της ΕΕ να πάρουν μέτρα τόσο για την πρόληψή του όσο και για την αντιμετώπισή του.
Είναι ξεκάθαρο πως, όταν αυτή ψυχοκοινωνική δυσλειτουργία επηρεάζει ομάδες ανθρώπων, σε μεγάλους αριθμούς, του ίδιου επαγγελματικού χώρου, τότε αυτό απαιτεί διερεύνηση σε συλλογικό επίπεδο.
Αυτό είναι που οδήγησε τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το Διεθνές Γραφείο Εργασίας, την UNESCO αλλά και τη Διεθνή των Εκπαιδευτικών, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Συνδικαλιστικών Οργανώσεων των Εκπαιδευτικών, την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία των Συνδικάτων, τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια και την Υγεία στον χώρο εργασίας να ερευνήσουν γύρω από τον εργασιακό στρες στον σχολικό περιβάλλον.
Τα ευρήματα, πραγματικά, προκαλούν ανησυχία, προβληματισμό και εναγώνια ερωτηματικά.
Σταχυολογώντας τα ερευνητικά αποτελέσματα όλων αυτών των οργανισμών, καταγράφεται πως οι εκπαιδευτικοί αποτελούν μια από τις επαγγελματικές ομάδες με τα υψηλότερα ποσοστά προσβολής εργασιακού άγχους.
Τα αίτια είναι παράγοντες έξω από τον ίδιο που επηρεάζουν αρνητικά την αποτελεσματικότητα του, αλλά και την υγεία του. Η σοβαρότητα της κατάστασης, όπως αυτή αποτυπώνεται, οδήγησε στην προαναφερθείσα συμφωνία μεταξύ του Ευρωπαϊκού Συνδικάτου & των Ευρωπαίων Εργοδοτών.
Αρκετά από τα Κράτη, 12 τον αριθμό, συμπεριέλαβαν τις πρόνοιες της Συμφωνίας είτε στη νομοθεσία τους είτε στις συλλογικές συμβάσεις. Η Κύπρος δεν συμπεριλαμβάνεται σε αυτά τα Κράτη.
Πολύ συνοπτικά, αναφέρονται ως αιτίες του επαγγελματικού άγχους ή της επαγγελματικής εξουθένωσης τα πιο κάτω:
- Ο συνεχώς αυξανόμενος φόρτος εργασίας
- Κακή οργάνωση της εργασίας που δίνεται στους εκπαιδευτικούς από την Αρμόδια Αρχή για διεκπεραίωση: Απαιτεί πολύ περισσότερο χρόνο προετοιμασίας.
- Ο εκπαιδευτικός δεν έχει την αυτονομία και τον έλεγχο πάνω στη δουλειά του.
- Συναδελφικές σχέσεις, όταν αυτές τελούν υπό ένταση ή δεν αναπτύσσονται ως σχέσεις συνεργασίας κι αλληλοστήριξης, αλληλοκατανόησης.
- Αβεβαιότητα για επαγγελματική σταθερότητα
- Έλλειψη κοινωνικής αναγνώρισης.
Στο σημείο αυτό επιβάλλεται να σημειώσουμε πως η οικονομική κρίση αλλά κυρίως οι πολιτικές διαχείρισης της οικονομικής κρίσης όλους τους πάρα πάνω παράγοντες άγχους τους ενέτεινα και εμβάθυναν την επίδρασή τους.
Στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια επισυμβαίνουν γεγονότα που επιβεβαιώνουν τα πιο πάνω:
- Μήπως η βεβιασμένη εισαγωγή του, κατά τα άλλα αναγκαίου Κριτικού Γραμματισμού, χωρίς την οργανωμένη υποστήριξη με την απαραίτητη τράπεζα διδακτικού υλικού ή η μη ολοκληρωμένη δουλειά για τους Δείκτες Επιτυχίας κι Δείκτες Επάρκειας δεν προκάλεσαν δυσφορία, λόγω του όγκου προετοιμασίας που απαιτείται από τον συνάδελφο;
- Η διεύρυνση της αγοράς υπηρεσιών δεν εντείνει το αίσθημα ανασφάλειας και αβεβαιότητας για επαγγελματική σταθερότητα; Όπως και το Ν Σ Δ Ε που ανά διετία οι μη μόνιμοι συνάδελφοι θα δοκιμάζονται ξανά και ξανά με εξετάσεις;
- Όταν από το Καλοκαίρι του 2010 Εργοδότες και ΜΜΕ καλλιεργούν την πλέον αρνητική εικόνα για τον εκπαιδευτικό του Δημόσιου Σχολείου, δεν τον αποδυναμώνουν έναντι της αποστολής και του ρόλου του;
Παρόμοια με αυτά που τεκταίνονται στην πατρίδα μας, συμβαίνουν και σε πολλές χώρες της Ευρώπης αλλά και εκτός Ευρώπης. Δικαιολογημένα, λοιπόν, πολλοί συνάδελφοι αποχωρούν πρόωρα, το επάγγελμα καθίσταται ολοένα και λιγότερο ελκυστικό για νέους εκπαιδευτικούς, με αποτέλεσμα να πλήττεται η Δημόσια Εκπαίδευση και κατ’ επέκταση το μορφωτικό επίπεδο των ανθρώπων και της κοινωνίας.
Ως συνδικαλιστές σημειώνουμε την ανάγκη αυτά, που ο έγκυρος λόγος των Διεθνών Οργανισμών και που αναφέρθηκαν πιο πάνω, τεκμηριωμένα περιγράφει να ακουστούν και να ληφθούν υπόψη από την Πολιτεία. Όσο τα συντεταγμένα όργανά της στηρίζουν τον εκπαιδευτικό, τόσο λιγότερο κόστος θεραπείας της νοσηρότητας της Κοινωνίας θα κληθεί να καταβάλει.