ΑΝΟΙΚΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ
κ. Πρόδρομο Προδρόμου,
Υπουργό Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας
Θέμα: Προδημοτική Εκπαίδευση - Δημόσια Νηπιαγωγεία: Έναρξη της σχολικής χρονιάς μέσα στις ιδιάζουσες συνθήκες που επικρατούν ,λόγω της πανδημίας του COVID-19
Έντιμε κύριε Υπουργέ,
Με την παρούσα επιστολή καταθέτουμε τις ανησυχίες και προβληματισμούς της Οργάνωσης για το άνοιγμα των δημόσιων νηπιαγωγείων με τις συνθήκες όπως έχουν διαμορφωθεί λόγω πανδημίας, αναμένοντας από εσάς όπως αναπροσαρμόσετε τους όποιους σχεδιασμούς και προγραμματισμούς του ΥΠΠΑΝ για τη λειτουργία των σχολείων προσχολικής ηλικίας, λαμβάνοντας υπόψη τις μεγάλες ιδιαιτερότητες της βαθμίδας αυτής.
Αναγκαζόμαστε να αναδείξουμε το θέμα εφαρμοσιμότητας και λειτουργικότητας του «Συμπληρωματικού Υγειονομικού Πρωτοκόλλου για τα Νηπιαγωγεία», διότι το εν λόγω πρωτόκολλο περιέχει ασάφειες, δημιουργεί πολλά ερωτήματα για τα όσα δεν αναφέρει ή διασαφηνίζει, περιλαμβάνει πρόνοιες ανέφικτες και, πάνω από όλα, καταστρατηγεί την παιδαγωγική φιλοσοφία του νηπιαγωγείου ως χώρου δημιουργικής και χαρούμενης μάθησης. Επιπρόσθετα, διαφέρει σε μεγάλο βαθμό από το υγειονομικό πρωτόκολλο που αφορά τους ιδιωτικούς νηπιοκομικούς σταθμούς (όπως αυτό έχει εκδοθεί από το Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών ασφαλίσεων και αφορά παιδιά μέχρι και 4 και 8/12 ετών), το οποίο χαρακτηρίζεται από πολύ μεγαλύτερο βαθμό εφαρμοσιμότητας. Αναρωτιόμαστε γιατί δεν μπορεί να ισχύει το ίδιο πρωτόκολλο για τα δημόσια νηπιαγωγεία μας. Ως εκ τούτου, εκφράζουμε ακολούθως προβληματισμούς και ανησυχίες, που εκπηγάζουν μέσα από την προσπάθεια των μελών μας, τα οποία εργάζονται στα δημόσια νηπιαγωγεία, να εφαρμόσουν το σχετικό πρωτόκολλο. Παράλληλα, καταγράφουμε εισηγήσεις, οι οποίες, εάν ληφθούν υπόψη στην αναδιατύπωση του πρωτοκόλλου, θα το μετατρέψουν σε ένα υγειονομικό πρωτόκολλο, που αφενός θα διασφαλίζει τη δημόσια υγεία και αφετέρου θα ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα της διαδικασίας διδασκαλίας μάθησης, στα δημόσια νηπιαγωγεία.
Α. Σημεία του «Συμπληρωματικού υγειονομικού πρωτοκόλλου για τα νηπιαγωγεία», τα οποία είναι ανέφικτα ή ανεφάρμοστα:
1. «Σε κάθε αίθουσα διδασκαλίας Νηπιαγωγείου μπορεί να παρευρίσκεται αριθμός παιδιών, όπως αυτός καθορίζεται στις εκάστοτε σχετικές νομοθεσίες, δεδομένης της αυστηρής τήρησης των λοιπών υγειονομικών μέτρων που αφορούν στον συνεχή εξαερισμό του χώρου, στην αυστηρή τήρηση καθαρισμού των επιφανειών και στην αποφυγή συνωστισμού.» ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Με 25 παιδιά σε κάθε αίθουσα και με τον υφιστάμενο εξοπλισμό του νηπιαγωγείου, Κέντρα Μάθησης (κοινωνικό-δραματικό, συμβολικό, φανταστικό, δημιουργικό, οικοδομικό, διερευνητικό-πειραματικό, κινητικό, παιχνίδι με κανόνες, παιχνίδι με παιδαγωγικό υλικό), έπιπλα για όργανα μουσικής, βιβλιοθήκη, έπιπλα φύλαξης των αντικειμένων των παιδιών και άλλα, δεν μπορεί να αποφευχθεί ο συνωστισμός, ούτε να υπάρχει περιθώριο για διακίνηση των παιδιών, ούτε δυνατότητα καθαρισμού των κέντρων μάθησης μετά από κάθε χρήση.
2. «Αναρτάται στο κάγκελο της εισόδου του Νηπιαγωγείου ανακοίνωση, ώστε να υπενθυμίζεται στους γονείς/κηδεμόνες η τήρηση του Υγειονομικού Πρωτοκόλλου και ο καθορισμένος, από το Νηπιαγωγείο, τρόπος παράδοσης και παραλαβής των παιδιών [...] Η είσοδος γονέων/κηδεμόνων ή/και άλλων προσώπων εντός του σχολείου απαγορεύεται αυστηρά. Σε πολύ εξαιρετικές και απολύτως αναγκαίες περιπτώσεις και πάντοτε μετά από την έγκριση της Διεύθυνσης του σχολείου, μπορεί να εισέλθει άλλο άτομο εκτός των εργαζομένων και των μαθητών/ριών στον χώρο του σχολείου. Νοείται ότι στην εξαιρετική περίπτωση που θα κριθεί ότι άλλο άτομο είναι ανάγκη να εισέλθει στον χώρο του σχολείου, πρέπει απαραίτητα να τηρεί τα μέτρα ασφάλειας και υγείας που ισχύουν. Μια τέτοια περίπτωση αφορά στους γονείς/κηδεμόνες των παιδιών των νηπιαγωγείων και της Α’ τάξης του δημοτικού σχολείου, τα οποία πιθανόν να παρουσιάσουν δυσκολίες προσαρμογής κατά τις πρώτες ημέρες της φοίτησής τους στο σχολείο. Στην περίπτωση που κριθεί αναγκαίο να εισέλθει στο σχολείο οποιοδήποτε άλλο άτομο, εκτός από το προσωπικό και τα παιδιά, τότε τηρείται αυστηρά ημερολόγιο εισόδου και λεπτομερής καταγραφή του τι έκανε, ποιους χώρους επισκέφθηκε και με ποιους ήρθε σε επαφή.»
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Η πρόνοια αυτή είναι ανέφικτη να εφαρμοστεί με το ελάχιστο προσωπικό, που εργάζεται αυτή τη στιγμή στα δημόσια νηπιαγωγεία. Δεν υπάρχουν ούτε σχολικές βοηθοί για κάθε τμήμα ούτε γραμματειακό προσωπικό ούτε επιπλέον εκπαιδευτικό προσωπικό για να τηρεί ημερολόγιο. Να σημειωθεί ότι ο Σεπτέμβριος είναι μήνας προσαρμογής για ΟΛΑ τα παιδιά ανεξαρτήτως ηλικιών. Είναι εκτός της φιλοσοφίας του νηπιαγωγείου.
3. «Γίνεται συνεχής επιτήρηση των παιδιών κατά το πλύσιμο και το στέγνωμα των χεριών (πριν από το φαγητό, μετά το φαγητό, μετά το διάλειμμα ή όποτε χρειάζεται) και κατά τη χρήση του αντισηπτικού διαλύματος. Τα αντισηπτικά διαλύματα τοποθετούνται σε σημείο που δεν τα φτάνουν τα παιδιά, όταν αυτά δεν θα χρησιμοποιούνται. Γίνεται συνεχής επιτήρηση των παιδιών κατά τη χρήση της τουαλέτας (αποφυγή συνωστισμού, σωστό πλύσιμο και στέγνωμα των χεριών).»
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Δεν υπάρχει ικανοποιητικός αριθμός βοηθητικού προσωπικού αλλά ούτε και εκπαιδευτικού προσωπικού για να μπορεί να γίνεται η συνεχής επιτήρηση κατά τη χρήση της τουαλέτας και το πλύσιμο. Ο χρόνος που απαιτείται για 25 παιδιά να πλένουν τα χέρια τους 20 δευτερόλεπτα το καθένα ισοδυναμεί με 8-9 λεπτά το λιγότερο, κάθε φορά. Σύμφωνα με το πρωτόκολλο, τα παιδιά θα χρειαστεί να πλένονται το λιγότερο 6 φορές, κάθε μέρα. Από τον χρόνο που βρίσκονται στο σχολείο θα σπαταλείται μια ώρα να πλένονται, χωρίς να συνυπολογίζονται οι φορές που θα χρειαστεί να πλυθούν πριν και μετά την χρήση της τουαλέτας.
4. «Τα τραπεζάκια/θρανία και οποιαδήποτε άλλα μέσα/υλικά ή εξοπλισμός που θα χρησιμοποιούνται από τα παιδιά, απολυμαίνονται μετά τη χρήση από κάθε παιδί.»
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Δεν υπάρχει επάρκεια σε ανθρώπινο δυναμικό για να είναι αυτό εφικτό. Ούτε αρκετά ατομικά παιχνίδια.
5. «Στις περιπτώσεις που η σίτιση των παιδιών δεν γίνεται με οποιονδήποτε άλλο τρόπο (π.χ. μαγειρείο στο Νηπιαγωγείο ή υπηρεσία τροφοδοσίας-catering), τα παιδιά μεταφέρουν φαγητό, φρούτο και νερό από το σπίτι. Το φαγητό και τα φρούτο θα πρέπει να είναι έτοιμα για κατανάλωση, χωρίς περιτυλίγματα και κομμένα, ώστε να μην χρειάζεται η παρέμβαση της νηπιαγωγού ή της σχολικής βοηθού για τον σκοπό αυτό. Να τοποθετούνται σε ατομικά κλειστά δοχεία και να μην χρειάζεται να φυλαχθούν σε ψυγείο. Το νερό θα πρέπει να είναι σε ατομικό παγούρι/μπουκάλι.»
ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ: Τι θα γίνεται στις περιπτώσεις που τα παιδιά χρειαστούν βοήθεια; Δεν διευκρινίζεται πώς θα γίνεται η παρέμβαση, αν θα γίνεται χρήση γαντιών ή /και άλλων προστατευτικών σώματος. Και αν θα χρειάζεται να γίνεται αυτό, η νηπιαγωγός ή η σχολική βοηθός θα πρέπει να εξοπλίζεται με καθαρό εξοπλισμό προτού πλησιάσει το επόμενο παιδί; Να σημειωθεί ότι, στην αρχή της σχολικής χρονιάς, πολλά παιδιά χρειάζονται βοήθεια – δεν αυτοεξυπηρετούνται. Πόσο θα περιμένουν για να τους παρέχεται αυτή η βοήθεια;
6α. «Το ωρολόγιο πρόγραμμα του Νηπιαγωγείου, κάτω από τους περιορισμούς της εφαρμογής του Υγειονομικού Πρωτοκόλλου, επιβάλλει την ανάγκη της διαφοροποίησής του με βάση την ευελιξία που το χαρακτηρίζει. Ανάλογες προσαρμογές θα γίνουν και στο μαθησιακό περιβάλλον της τάξης. Ως εκ τούτου, λαμβάνονται πρόνοιες, ώστε:
6β. «Κάθε παιδί στο Νηπιαγωγείο να έχει τη δική του καρέκλα, τον δικό του χώρο σε τραπέζι/θρανίο, σηματοδοτημένα, καθώς και δικά του μέσα και υλικά (π.χ. γραφική ύλη, ψαλίδι, ζυμάρι, παιχνίδια κ.ά.) και να αποφεύγεται αυστηρά η ανταλλαγή υλικών και τροφίμων μεταξύ των παιδιών.»
6γ. «Η/Ο νηπιαγωγός φροντίζει ώστε, σε δραστηριότητες που αναπτύσσονται σε τραπέζια/θρανία καθώς και την ώρα του προγεύματος τα παιδιά να κάθονται διαγωνίως δύο (2) παιδιά ανά τραπέζι, ώστε να διασφαλίζεται η προβλεπόμενη απόσταση μεταξύ των παιδιών. Αντίστοιχη διαρρύθμιση των καθισμάτων ή των τραπεζιών γίνεται σε όλες τις πτυχές του ωρολογίου προγράμματος. Κατά την αξιοποίηση των κέντρων μάθησης και των υπαίθριων παιχνιδιών λαμβάνονται όλα τα ενδεικνυόμενα μέτρα.»
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ : Δεν ξεκαθαρίζεται ο τρόπος ή οι τρόποι με τους οποίους αναμένεται να διαφοροποιείται το πρόγραμμα. Δεν ξεκαθαρίζεται το πώς αναμένεται να διατηρηθεί ο χαρακτήρας του νηπιαγωγείου, με τη μορφή που επιβάλλεται να υπάρχει από το πρωτόκολλο. Δημιουργούνται τάξεις για παιδιά δημοτικού σχολείου και όχι. Δεν υπάρχει χώρος ούτε κατάλληλα θρανία στο νηπιαγωγείο για να κάθονται 2 παιδιά ανά τραπέζι, με τις αποστάσεις που προβλέπονται. Στις πλείστες περιπτώσεις, τα θρανία και οι καρέκλες μετακινούνται κατά τη διάρκεια της μέρας, αναλόγως του προγράμματος (π.χ. εναλλαγή από δραστηριότητες στην ολομέλεια σε δραστηριότητες ομαδικές ή ατομικές). Αυτό συνάδει και με την ανάγκη για κίνηση και μετακίνηση των παιδιών στον χώρο. Δεν είναι ούτε εφικτό αλλά κυρίως ούτε παιδαγωγικά ορθό για την συγκεκριμένη προσχολική ηλικία, η παραμονή των παιδιών σε ένα κάθισμα τόσες πολλές ώρες.
Β. Άλλοι προβληματισμοί, που αφορούν την εφαρμογή του πρωτοκόλλου στο δημόσιο νηπιαγωγείο:
- Πώς θα επιτευχθούν οι επιδιώξεις του ανάλογου Αναλυτικού Προγράμματος, όταν απαγορεύεται να εφαρμοστούν βασικότατες παιδαγωγικές πρακτικές, που συνήθως ακολουθούντα στο νηπιαγωγείο;
- Πώς θα μπορούν τα παιδιά να βλέπουν την έκφραση των εκπαιδευτικών, με την υποχρεωτική χρήση μάσκας από τις εκπαιδευτικούς;
- Υπάρχουν εναλλακτικοί τρόπους γρήγορης απολύμανσης αντί του πλυσίματος των χεριών; Θα εξοπλιστούν τα νηπιαγωγεία με τα απαραίτητα αναλώσιμα;
- Πώς θα λειτουργήσει το υπαίθριο παιχνίδι, χωρίς τα παιχνίδια της αυλής;
- Πώς θα εργάζονται τα παιδιά, χωρίς την αξιοποίηση διαφόρων μέσων και υλικών; Η καθημερινότητα στο νηπιαγωγείο θα καταλήξει στον διαμοιρασμό φυλλαδίων και στην παρακολούθηση;
- Πώς θα υπηρετηθεί η ανάγκη των παιδιών για κίνηση, αλληλεπίδραση, επικοινωνία, συνεργασία; Πως θα αναπτυχθούν οι απαραίτητες κοινωνικές δεξιότητες που θα απαιτούνται, όταν τα παιδιά προχωρήσουν στην Α΄ τάξη του δημοτικού;
- Ποιες είναι οι πρόνοιες για τις ευπαθείς ομάδες παιδιών και εκπαιδευτικών;
- Πώς θα τύχουν διαχείρισης παιδιά τα οποία χρειάζονται στήριξη και θα φοιτήσουν χωρίς συνοδό, τα οποία έρχονται στο νηπιαγωγείο χωρίς καμία αξιολόγηση;
- Ποιες είναι οι πρόνοιες για τα παιδιά με μεταναστευτική βιογραφία και τους γονείς τους, που δεν μιλούν καθόλου ελληνικά ούτε αγγλικά;
- Πώς θα λειτουργήσουν απογευματινά προγράμματα επιτήρησης; Προγράμματα ΠΟΝ, ΔΡΑΣΕ κλπ.
Γ. Εισηγήσεις για αναδιατύπωση του υγειονομικού πρωτοκόλλου για τα νηπιαγωγεία:
- Να μειωθεί ο αριθμός παιδιών ανά τμήμα.
- Να αυξηθεί το βοηθητικό / υποστηρικτικό προσωπικού, ώστε να υπάρχει μία σχολική βοηθός σε κάθε τμήμα.
- Να περιληφθούν οι πιο κάτω πρόνοιες, οι οποίες περιλαμβάνονται στο υγειονομικό πρωτόκολλο που εφαρμόζεται στα ιδιωτικά νηπιαγωγεία, όπως αυτό δημοσιοποιήθηκε από το Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων:
- «Να προκαθοριστούν διαφορετικές ώρες άφιξης και αναχώρησης για κάθε ομάδα παιδιών, ώστε να περιοριστεί ο συγχρωτισμός.»
- «Κύριο μέτρο τήρησης φυσικής αποστασιοποίησης για τα παιδιά [...] είναι ο διαχωρισμός τους σε μικρές σταθερές ομάδες που αποτελούνται από τα ίδια παιδιά.»
- «Θα πρέπει να αποφεύγεται η ανάμιξη και αλληλεπίδραση παιδιών από διαφορετικές ομάδες καθώς και η μεταξύ τους οργάνωση ομαδικών εκδηλώσεων/δραστηριοτήτων και παιχνιδιών.»
- «Ο εξοπλισμός και τα παιχνίδια που χρησιμοποιούνται από περισσότερα παιδιά (πάντα της ίδιας ομάδας) πρέπει να περιορίζονται στο ελάχιστο.»
- «Να οργανωθεί η λειτουργία του νηπιαγωγείου με βέλτιστη αξιοποίηση των εξωτερικών χώρων για δραστηριότητες και παιχνίδι.»
- Να διατεθούν κονδυλίων για αγορά ατομικού εξοπλισμού. Ο εξοπλισμός να εξασφαλιστεί από τις σχολικές εφορίες και να είναι ο ίδιος για όλα τα παιδιά. Ήδη τα ταμεία των Διευθυντριών έχουν εξαντληθεί λόγω αγοράς επίπλων και ατομικών υλικών και ακόμα διανύουμε την πρώτη βδομάδα της σχολικής χρονιάς.
- Να δημιουργηθούν κατάλληλοι στεγασμένοι χώροι, για τη διδασκαλία και παραμονή των παιδιών στο ύπαιθρο, εάν χρειάζεται.
- Να δοθούν οδηγίες για συγκεκριμένο ωρολόγιο πρόγραμμα για τα νηπιαγωγεία , λαμβάνοντας υπόψη ότι υπάρχουν μονοθέσια, διθέσια και πολυθέσια νηπιαγωγεία και να δοθούν οδηγίες στις περιπτώσεις απουσιών εκπαιδευτικών. Να γίνει αναφορά στις παιδονομίες και στο διάλειμμα τόσο των σχολικών βοηθών, όσο και των εκπαιδευτικών.
Σημειώνουμε ότι τον Ιούνιο του 2020 το πρωτόκολλο Ασφάλειας και Υγείας για την Προδημοτική, ήταν παρόμοιο με εκείνο που είχε ετοιμαστεί για την Δημοτική και Ειδική. Αποτέλεσμα ήταν η εφαρμογή πρακτικών, οι οποίες άλλαζαν αναλόγως των συνθηκών της εκάστοτε σχολικής μονάδας και αναλόγως της ερμηνείας που δινόταν στο πρωτόκολλο από νηπιαγωγείο σε νηπιαγωγείο. Εκείνη όμως τη χρονική στιγμή, ο κλάδος είχε επιδείξει κατανόηση και είχε εφαρμόσει τα τότε πρωτόκολλα λόγω α) της εξαιρετικά ιδιάζουσας κατάστασης και των πρωτόγνωρων συνθηκών, κάτω από τις οποίες κληθήκαμε να λειτουργήσουμε, β) του γεγονότος ότι υπήρχε χαμηλή προσέλευση παιδιών στα νηπιαγωγεία, γ) τα παιδιά είχαν ήδη γνωρίσει τις δασκάλες τους, τον χώρο του νηπιαγωγείου και τη φιλοσοφία με την οποία λειτουργεί και δ) τα παιδιά χρειάστηκε να προσαρμοστούν για λίγες μέρες στις νέες συνθήκες. Ταυτόχρονα, οι νηπιαγωγοί υπερέβαλαν εαυτόν και έδωσαν το άπαν των δυνάμεών τους, λύνοντας τα όσα προβλήματα προέκυπταν συνεχώς.
Αναμένουμε τις ενέργειές σας για την άμεση διαφοροποίηση του «Συμπληρωματικού υγειονομικού πρωτοκόλλου για τα νηπιαγωγεία», ώστε να γίνει σαφές, ξεκάθαρο, λειτουργικό και εφαρμόσιμο. Επίσης, αναμένουμε να διαφοροποιηθεί έτσι ώστε να προσαρμοστεί στην εκπαιδευτική πραγματικότητα των νηπιαγωγείων και να επιτρέπει την αποτελεσματική διαδικασία διδασκαλίας – μάθησης, χωρίς να προσβάλλει ή να καταστρατηγεί την παιδαγωγική φιλοσοφία, στην οποία στηρίζεται η λειτουργία των δημόσιων νηπιαγωγείων. Είναι επάναγκες να αναδιατυπωθεί το «Συμπληρωματικό υγειονομικό πρωτόκολλο για νηπιαγωγεία», στη βάση των πιο πάνω επισημάνσεων και εισηγήσεών μας.
Από ΠΟΕΔ