ΘΕΜΑΤΙΚΗ: «Αλφαβητισμός»

Υπάρχει η βούληση για δημιουργία σταθερών δομών και επέκταση του Προγράμματος αντιμετώπισης του αναλφαβητισμού;

Το Πρόγραμμα Λειτουργικού Αλφαβητισμού (Π.Λ.Α.) άρχισε να εφαρμόζεται από τη σχολική χρονιά 2007-2008. Κάθε χρόνο, με τη χρήση διαγνωστικών δοκιμίων, διερευνάται το επίπεδο των παιδιών στις βασικές γνώσεις και δεξιότητες της μητρικής γλώσσας και των μαθηματικών. Στόχος του είναι ο έγκαιρος εντοπισμός παιδιών που έχουν μεγάλη πιθανότητα να μείνουν λειτουργικά αναλφάβητα. Χωρίς αμφιβολία, τα παιδιά αυτά πρέπει να τύχουν, στη συνέχεια, της απαραίτητης στήριξης και βοήθειας στο σχολείο.

Το Π.Λ.Α., που αρχικά εφαρμόζεται για τους μαθητές της Στ΄ τάξης του δημοτικού, από τη σχολική χρονιά 2011-2012 επεκτάθηκε και εφαρμόζεται στους μαθητές που φοιτούν και στην Γ΄. Τα δοκίμια που χρησιμοποιούνται θεωρούνται έγκυρα, αξιόπιστα και επιστημονικά τεκμηριωμένα. Ετοιμάζονται από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου και συγκεκριμένα από το Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας και Αξιολόγησης (Κ.Ε.Ε.Α.) βάσει προτύπων διεθνών οργανισμών.

Ο Λειτουργικός Αλφαβητισμός διακρίνεται σε γλωσσικό και μαθηματικό. Ο γλωσσικός αλφαβητισμός περιλαμβάνει δεξιότητες του ατόμου να αποκωδικοποιεί και να κατανοεί τον γραπτό λόγο, να κωδικοποιεί και να παράγει γραπτό λόγο μέσα από την κατάκτηση των μηχανισμών της ανάγνωσης και της γραφής. Ο μαθηματικός αλφαβητισμός περιλαμβάνει τη χρήση μαθηματικών γνώσεων.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας και Αξιολόγησης (Κ.Ε.Ε.Α) τα παιδιά που αναγνωρίστηκαν με μεγάλη πιθανότητα να μείνουν λειτουργικά αναλφάβητα στην Γ΄ τάξη του Δημοτικού Σχολείου για τις τρεις προηγούμενες σχολικές χρονιές παρουσιάζονται στον πιο κάτω πίνακα:

ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ	ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΑΙΔΙΩΝ που συμμετείχαν στα Δοκίμια Γλώσσας	ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΑΙΔΙΩΝ που συμμετείχαν στα  Δοκίμια Μαθηματικών	ΠΟΣΟΣΤΟ ΠΑΙΔΙΩΝ με πιθανότητα Γλωσσικού Αναλφαβητισμού	ΠΟΣΟΣΤΟ ΠΑΙΔΙΩΝ με πιθανότητα Μαθηματικού Αναλφαβητισμού	ΠΟΣΟΣΤΟ ΠΑΙΔΙΩΝ με πιθανότητα Γλωσσικού και Μαθηματικού Αναλφαβητισμού
2014-2015	7933	7971	11,6%	11,9%	6,6%
2013-2014	7674	7734	6%	5,2%	2,7%
2012-2013	7838	7896	7,5%	7,5%	3,8%

Δύο βασικά χαρακτηριστικά των παιδιών με υψηλότερα ποσοστά συμμετοχής στις ομάδες ρίσκου του λειτουργικού αναλφαβητισμού είναι:

1. Οι μαθητές με ξένη υπηκοότητα παρουσιάζονται με τριπλάσιο ποσοστό από τα παιδιά με κυπριακή υπηκοότητα ως προς το ρίσκο γλωσσικού αναλφαβητισμού και διπλάσιο ποσοστό ως προς το ρίσκο μαθηματικού αναλφαβητισμού
2. Οι μαθητές που εισήλθαν στο Δημοτικό σε ηλικία μικρότερη των 6 ετών το ποσοστό συμμετοχής τους στις ομάδες ρίσκου είναι μεγαλύτερο από τα παιδιά που εισήλθαν σε ηλικία μεγαλύτερη των 6 ετών.

Εκατοντάδες παιδιά εντοπίζονται και κατατάσσονται από τη Γ΄ τάξη του Δημοτικού στις ομάδες υψηλού κινδύνου για γλωσσικό και μαθηματικό αναλφαβητισμό. Δυστυχώς, μέχρι τη φετινή σχολική χρονιά, για λόγους που το ίδιο το Υπουργείο Παιδείας οφείλει να εξηγήσει, δεν παρεχόταν ούτε ένα λεπτό στήριξης ή εξατομικευμένης βοήθειας σε αυτά τα παιδιά κατά τη διάρκεια της φοίτησής τους στο Δημοτικό. Τη στιγμή, μάλιστα, που και η ενισχυτική διδασκαλία έχει καταργηθεί.

Τα παιδιά αυτά προχωρούν στη Δ΄, Ε΄ και Στ΄ τάξη με μόνη βοήθεια και στήριξη αυτή που παρέχει ο εκπαιδευτικός στα πλαίσια της διαφοροποίησης της διδασκαλίας στην τάξη. Πρόσφατες έρευνες κατέδειξαν ότι στα σχολεία μας το πρόβλημα του λειτουργικού αναλφαβητισμού παρουσιάζεται σε ποσοστό που αγγίζει σε κάποιες περιπτώσεις το 30%. Αυτό το ποσοστό υπολογίζεται για το κάθε σχολείο μόνο ανάμεσα στα παιδιά των Δ΄, Ε΄ και Στ΄ τάξεων αφού ο έλεγχος γίνεται στη Γ΄ τάξη.

Έρευνες του Κ.Ε.Ε.Α. καταδεικνύουν, επίσης, ότι περίπου το 50% των παιδιών αυτών, δηλαδή τα μισά παιδιά, με μόνη στήριξη αυτή του εκπαιδευτικού στα πλαίσια της διαφοροποίησης της διδασκαλίας, μέχρι την Στ΄ τάξη ξεφεύγουν από τις ομάδες αναλφαβητισμού που έχουν καταταχθεί στη Γ΄ τάξη.

Συνεπώς, ο στόχος να επιτυγχάνουν όλα τα παιδιά αυτή τη βελτίωση μπορεί να επιτευχθεί εφαρμόζοντας όσα η εκπαιδευτική έρευνα έχει να επιδείξει όλα αυτά τα χρόνια, σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Την εξατομικευμένη στήριξη και βοήθεια αυτών των παιδιών για όσο καιρό τη χρειάζονται μέχρι να κατακτήσουν τις δεξιότητες εκείνες που απαιτούνται για να ξεπεράσουν τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν.

Η ΠΟΕΔ εδώ και πάρα πολύ καιρό έχει θέσει επιτακτικά, έντονα και τεκμηριωμένα το πρόβλημα στον ίδιο τον Υπουργό Παιδείας ζητώντας τα αυτονόητα. Σε πρώτο στάδιο, την έγκαιρη στήριξη και εξατομικευμένη βοήθεια σε όλα τα παιδιά που παρουσιάζουν στη Γ΄ τάξη αυξημένη πιθανότητα γλωσσικού ή/και μαθηματικού αναλφαβητισμού. Ενώ, μακροπρόθεσμα τόσο η διάγνωση όσο και η θεραπεία πρέπει να γίνονται από πολύ νωρίς, από την Προδημοτική Εκπαίδευση και στις δύο πρώτες τάξεις του Δημοτικού. Κάτι που θα περιορίσει το πρόβλημα σε μεγάλο βαθμό και θα είναι πιο εύκολα διαχειρίσιμο στη συνέχεια.

Μετά τις επίμονες, επίπονες και πολύμηνες προσπάθειες της ΠΟΕΔ το Υπουργείο Παιδείας αναγνώρισε αρχικά το πρόβλημα και στη συνέχεια αποφάσισε να στηρίξει για τη φετινή σχολική χρονιά ως προς το θέμα του αναλφαβητισμού, μόνο τα σχολεία στα οποία υπάρχουν περισσότερα από 20 παιδιά που παρουσιάζουν προβλήματα αναλφαβητισμού. Η απόφαση αυτή, θεωρείται οπωσδήποτε ένα πρώτο βήμα, όμως για την ΠΟΕΔ έστω και ένα παιδί να υπάρχει στο σχολείο, αυτό, θα πρέπει να στηριχθεί και να βοηθηθεί.

Σε 33 από τα 307 δημοτικά σχολεία εφαρμόζεται από τη φετινή σχολική χρονιά πρόγραμμα αντιμετώπισης του αναλφαβητισμού. Αναμένεται ότι την ερχόμενη σχολική χρονιά το πρόγραμμα θα επεκταθεί και στα υπόλοιπα σχολεία καλύπτοντας όλα ανεξαίρετα τα παιδιά.

Δυστυχώς, οι πολιτικές των «οροφών» στην εκπαίδευση, δηλαδή ο καθορισμός ενός συγκεκριμένου αριθμού εκπαιδευτικών που θα διορίζονται στην εκπαίδευση, ανεξάρτητα από τις πραγματικές ανάγκες που θα υπάρχουν δημιουργεί βάσιμες ανησυχίες στην ΠΟΕΔ ότι το Υπουργείο δεν δημιουργεί σταθερές δομές και δεν υιοθετεί σταθερές πολιτικές ως προς τα κρίσιμα αυτά εκπαιδευτικά ζητήματα, αλλά ευκαιριακές.

Οι ανησυχίες εντείνονται περισσότερο με την εισαγωγή ενός απαράδεκτου εργασιακού καθεστώτος που αποφασίστηκε ετσιθελικά, χωρίς οποιαδήποτε διαβούλευση, το οποίο αποτελεί έμπρακτη απόδειξη ότι κρίσιμα εκπαιδευτικά ζητήματα αντιμετωπίζονται υπό το πρίσμα στεγνών λογιστικών εξοικονομήσεων αντί του καλού της εκπαίδευσης και των παιδιών.

Η ΠΟΕΔ αντιδρά και διαμαρτύρεται σε πολιτικές που, σήμερα, στα μάτια και στην αντίληψη της κοινωνίας μπορεί να μην φαίνονται ότι είναι επικίνδυνες, αλλά στα μάτια και στην αντίληψη εμάς, των άμεσα εμπλεκομένων, των εκπαιδευτικών, είναι και επικίνδυνες για το δημόσιο σχολείο και αντιπαιδαγωγικές. Ζημιώνουν σε τελευταία ανάλυση τα δικά μας παιδιά.

Όλοι μαζί, εκπαιδευτικοί, γονείς και η ευρύτερη κοινωνία οφείλουμε από κοινού να προστατεύσουμε και να θωρακίσουμε το δημόσιο σχολείο, ό,τι πολυτιμότερο έχουμε να προσφέρουμε στις νεότερες γενιές.  

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΕΔ